Δεν έχουν ονομάσει άδικα τη βιταμίνη Β «βιταμίνη της ευτυχίας», καθώς είναι ζωτικής σημασίας για να νιώθουμε ευεξία και ισορροπία. Γι’ αυτό δεν πρέπει να αμελούμε να προσλαμβάνουμε την απαραίτητη ποσότητα από τις τροφές (λαχανικά, μπανάνα, πατάτες, κοτόπουλο, κρόκος αυγού, καρύδια, σαρδέλα) ή σε μορφή δισκίου, επιλέγοντας από τη μεγάλη ποικιλία συμπληρωμάτων διατροφής στα φαρμακεία.

Οι βιταμίνες Β είναι αναγκαίες για την απελευθέρωση της ενέργειας των τροφών και συμβάλλουν στη διατήρηση της υγείας, κυρίως του νευρικού συστήματος, αλλά και του πεπτικού, ενώ βοηθούν σημαντικά στη μείωση του άγχους και της κόπωσης. Επίσης, προάγουν την υγεία του δέρματος, των μαλλιών και των νυχιών.

Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β είναι υδατολυτές, δηλαδή μεταφέρονται με την κυκλοφορία του αίματος, και δεν αποθηκεύονται στο σώμα σε σημαντικές ποσότητες, οπότε η συχνή λήψη τους είναι απαραίτητη. Αν και μπορούν να ληφθούν και μεμονωμένες, ο τρόπος που δρουν στο σώμα είναι κοινά συνδεδεμένος. Γι’ αυτό η πλειονότητα των επαγγελματιών υγείας συνιστά τη λήψη συμπληρωμάτων με όλο το σύμπλεγμα των βιταμινών Β.

Β1 – Θειαμίνη

Η θειαμίνη παίζει κύριο ρόλο στον μεταβολισμό των λιπών, των υδατανθράκων, των πρωτεϊνών και των σακχάρων. Επίσης, συμβάλλει στην καλή υγεία και την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος, μέσω της σύνθεσης της ακετυλοχολίνης. Ευνοεί επίσης την καλή λειτουργία της καρδιάς, καθώς και τη φυσιολογική ψυχολογική λειτουργία. Οι σημαντικότερες εκδηλώσεις ανεπάρκειας Β1 είναι η απώλεια βάρους, η ανορεξία, η δυσκοιλιότητα, οι ενοχλήσεις εντέρου και οι διαταραχές ύπνου.

Η έλλειψή της προκαλεί και αίσθημα κόπωσης, αδυναμία μνήμης και συγκέντρωσης, και μπορεί να οδηγήσει στη νόσο μπέρι-μπέρι (πολυνευρίτιδα).

Β2 – Ριβοφλαβίνη

Η βιταμίνη Β2, ή ριβοφλαβίνη, είναι αναγκαία για την παραγωγή αντισωμάτων, την παραγωγή των λευκών και ερυθρών αιμοσφαιρίων, καθώς και για την καλή υγεία της επιδερμίδας και των ματιών. Συμμετέχει επίσης στην παραγωγή της θυροξίνης από τον θυρεοειδή αδένα.

Η έλλειψή της μπορεί να προκαλέσει σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, πληγές και ερεθισμό στα χείλη, καθώς και κάψιμο ή ερεθισμό των ματιών.

Β3 – Νιασίνη

Η βιταμίνη Β3, ή αλλιώς νιασίνη, διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στον μεταβολισμό. Βοηθά τον οργανισμό να επεξεργαστεί σωστά τα λιπαρά και τις πρωτεΐνες, ενώ συμβάλλει στην ομαλή διαδικασία της πέψης. Ευνοεί τη σύνθεση του χολικού άλατος, το οποίο είναι απαραίτητο για την πέψη των λιπιδίων και την απορρόφηση των λιποδιαλυτών θρεπτικών ουσιών (βιταμίνες Α, D, E, K). Επίσης, ρυθμίζει τη σύνθεση των ορμονών, όπως η κορτιζόνη, η θυροξίνη και η ινσουλίνη.

Η βασικότερη ασθένεια που οφείλεται σε μεγάλη έλλειψη της Β3 είναι η πελάγρα. Μικρού μεγέθους ελλείψεις είναι δυνατόν να προκαλέσουν κούραση, κατάθλιψη και απώλεια μνήμης.

Β5 – Παντοθενικό οξύ

Η βιταμίνη Β5 βιοσυντίθεται στο έντερο του ανθρώπου και συναντάται σε διάφορα όργανα στο σώμα (ήπαρ, επινεφρίδια, νεφρά, καρδιά, εγκέφαλος). Συμμετέχει στην καύση των υδατανθράκων και την παραγωγή ενέργειας. Βοηθά επίσης στην ανάπτυξη του σώματος και την παραγωγή αντισωμάτων, ενώ πιστεύεται ότι αποτρέπει τη γήρανση του δέρματος. Καλείται και βιταμίνη αντι-στρες, αφού παίζει σημαντικό ρόλο στη σύνθεση των ορμονών του στρες, και κυρίως της κορτιζόλης.

Η κόπωση, η ανησυχία, η κεφαλαλγία, η ζαλάδα και η απώλεια όρεξης σχετίζονται κατά κανόνα με μικρές ελλείψεις σε βιταμίνη Β5.

Β6 – Πυριδοξίνη

Είναι αναγκαία για τον μεταβολισμό των αμινοξέων, τη σύνθεση πρωτεϊνών και την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων. Βοηθά στον συγχρονισμό των μυϊκών κινήσεων (κράμπες, μούδιασμα και σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα), τη διατήρηση ενός υγιούς νευρικού συστήματος, καθώς και στη φυσιολογική ψυχολογική λειτουργία. Είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις γυναίκες, καθώς συμβάλλει στη ρύθμιση των ορμονών κατά τη διάρκεια της προεμμηνορρυσιακής περιόδου.

Η έλλειψή της μπορεί να προκαλέσει αναιμία, εξανθήματα, σκασμένα χείλη και πρησμένη γλώσσα.

Β12 – Κοβαλαμίνη

Η Β12 είναι απαραίτητη για τη σύνθεση του DNA, των ερυθρών και λευκών κυττάρων του αίματος, την αναπαραγωγή των κυττάρων και την αιμοποίηση. Συμβάλλει στην καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος, καθώς διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον σχηματισμό και τη συντήρηση της μυελίνης των νεύρων. Έρευνες αποδεικνύουν τη χρησιμότητά της στη βελτίωση της συγκέντρωσης και της μνήμης, καθώς και στη μείωση νευρολογικών διαταραχών.

Η ανεπάρκειά της οδηγεί στην εμφάνιση μακροκυτταρικής και μεγαλοβλαστικής αναιμίας, χρόνιας κόπωσης, κατάθλιψης, απώλειας βάρους και ανορεξίας. Άτομα που ακολουθούν χορτοφαγική ή vegan διατροφή είναι σημαντικό να λαμβάνουν συμπλήρωμα βιταμίνης Β12, καθώς η κύρια πηγή της βρίσκεται στο κρέας.

Β9 – Φυλλικό οξύ

Η Β9, ή γνωστή ως φυλλικό οξύ, συμμετέχει στη σύνθεση του DNA, λειτουργία απαραίτητη για τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό, ιδιαίτερα στην κύηση και τη νηπιακή ηλικία. Χορηγείται απαραιτήτως στο πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, για προφύλαξη από δυσπλασίες του νευρικού σωλήνα και για την υγιή ανάπτυξη του εμβρύου. Η έλλειψή της μπορεί να εκδηλωθεί με πονοκεφάλους, ταχυκαρδία και διαταραχές συμπεριφοράς, ενώ η έλλειψή της κατά την εγκυμοσύνη μπορεί να προκαλέσει γεννητικές ανωμαλίες, όπως δισχιδή ράχη.

Β7 – Βιοτίνη

Η βιοτίνη είναι απαραίτητη για τη σύνθεση των αμινοξέων, τη σύνθεση των λιπαρών οξέων και τον μεταβολισμό του νευρικού ιστού, καθώς και για την υγεία του δέρματος και των νυχιών. Επίσης, παίζει σημαντικό ρόλο στην καλή υγεία των μαλλιών. Τα συμπτώματα της έλλειψης βιοτίνης αφορούν το δέρμα και τα μαλλιά (σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, ξηροδερμία, αλωπεκία), αλλά είναι δυνατόν να παρατηρηθούν και νευρολογικές διαταραχές, εξάντληση, πόνοι στους μυς, ανορεξία, εξανθήματα, τριχόπτωση και ναυτία.

Παρα-αμινοβενζοϊκό οξύ (ΡΑΒΑ)

Το PABA, στην πραγματικότητα, δεν είναι βιταμίνη, αλλά αποτελεί μέρος της δομής του φυλλικού οξέος. Το PABA φαίνεται να εμπλέκεται στον μεταβολισμό των αμινοξέων και των ερυθροκυττάρων.

Η έλλειψή του μπορεί να οδηγήσει σε παθολογικές καταστάσεις του δέρματος, όπως λεύκη (απώλεια του χρωματισμού του δέρματος), έκζεμα ή ευερεθιστικότητα, αλλά και σε κατάθλιψη.

Χολίνη και Ινοσιτόλη

Η ινοσιτόλη λειτουργεί άμεσα με τη χολίνη. Και οι δύο παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην κυτταρική υγεία και τον μεταβολισμό.

Η ανεπάρκειά τους οδηγεί σε αρτηριοσκλήρωση, υψηλά επίπεδα χοληστερόλης και δυσλειτουργία του ήπατος και των νεφρών, ενώ στα έμβρυα η έλλειψή τους έχει δυσμενή επίδραση στην ανάπτυξή τους.

Γράφει ο φαρμακοποιός του Δικτύου Pharma PLUS Νίκος Μποτονάκης, από το φαρμακείο Χαϊμαλά στο Αιγάλεω.